Letoon Antik Kenti, Ege ve Akdeniz’in birleştiği yere kurulmuş özel bir antik kent. Antik kent Muğla‘nın Seydikemer ilçesine bağlı Kumluova Köyü yakınlarına yer alıyor. Fethiye–Kaş karayolunun 65. kilometresindeki kent antik bir Likya yerleşimi.
Kaş ve çevresini gezerken adını sıklıkla duyacağınız Likya Uygarlığı, Anadolu’da köklü izler bırakmış en önemli uygarlıklardan biriydi. Likya, Antalya ve Muğla arasında kalan bölgede hüküm sürmüş. Çok sayıda küçük şehir devletinden oluşuyor. Antik dönemin en demokratik birliği olarak da tanımlayabiliriz. Letoon Antik Kenti ise Likya Birliğinin çok önemli yerleşimleri arasında.
Bu tarihi alan 1988’den bu yana Ksanthos Antik Kenti (Xanthos) ile birlikte UNESCO Dünya Miras Listesine yer alıyor. Xanthos ve Letoon antik kentleri sahip oldukları tarihsel mirastan dolayı dünya mirası kapsamında önemli bir yere sahip. Likya dilindeki en uzun ve önemli metinlerin görülebileceği taş yazıtlar buralardan çıkartılması bu önemi daha da pekiştiriyor.
Letoon Antik Kenti
Letoon Antik Kenti‘nde 30 yıldır yapılan kazılarda ele geçen buluntulara göre ilk yerleşim M.Ö.7’a kadar gidiyor. Tanrılara adanmış bir şehir olduğundan burayı Likya’nın dini merkezi olarak tanımlayabiliriz. Buradaki kalıntılar ve ele geçen kitabeler Letoon’un Likya birliği döneminde politik ve dini bir merkez olduğunu kanıtlar nitelikte.
Antik kent, tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon için inşa edilmiş. Letoon, ismini tanrıça Leto’dan alıyor. Kent merkezinde 3 tapınak var. Üç tanrının da tapınakları yan yana duruyor. Bunlardan en batıdaki iyon düzeninde olup Ana Tanrıça Leto’ya ait.
Doğuda yer alan Dor tarzında yapılmış olan Apollo Tapınağı, Letoon Tapınağından daha az korunmuş. Her iki tapınağın ortasında bulunan Artemis Tapınağı en küçük olanı. Daha küçük olan ve ortada bulunan tapınak Artemis’e en doğuda ki tapınak ise Tanrı Apollon’a ithaf edilmiş. Bu üç tapınağın güneybatısında bir çeşme, doğu kısmında ise bir kilise yer alıyor. Letoon antik kenti içerisinde arka tarafını bir tepenin yamacına dayamış büyük bir antik tiyatro da var.
Antik kentte Roma döneminden kalma yarım daire şeklinde bir havuzu, Bizans kilisesini ve tiyatronun üst kısmında mezarlıkları da görebilirsiniz. Kutsal alanın bir kısmında ise henüz kazı çalışması gerçekleştirilmedi.
MÖ 4. yüzyılla bölge tam olarak Hellenleşmeye başlamadan önce, yerel tanrılara adanmış tapınakların olduğu bölge, Kral Arbinas dönemi ile birlikte Yunanlı Leto ve çocuklarına tapma kültüne dönüştürülüyor. 1. yüzyıla kadar kentte su ve kayalara tapınılmış. Özellikle su perileri için çeşme inşa edilmiş.
Kent tarih boyunca Perslerin, Karyalıların ve eski Yunanlıların egemenliğine girmiş. Son olarak Roma imparatoru Hadrianus kendi adına bir imparatorluk kültür merkezi yaptırmış. Roma döneminden sonra terk edilen antik alan MS 5. yüzyılda yapılan kilise ile Hristiyanlık ile tanışmış. Böylece çok tanrılı dinlerden vazgeçmişler. Kutsal alan 7. yüzyılda tamamen terk edilmiş.
Letoon’da halen ayakta duran yapılardan en iyi durumda olanı, MÖ 2. yüzyılda kutsal törenler için inşa edilen antik tiyatro. Tiyatro, Xanthos’tan Letoon’a gelen yol üzerine kurularak, bu yoldan gelenlerin tiyatronun içinden geçerek kutsal alana gelmeleri sağlamış.
Bu tapınakların civarında MÖ 4. yüzyıla ait olduğu düşünülen ve üç dille (Grekçe, Aramice ve Likçe) yazılmış bir kitabe bulunmuş. Apollon Tapınağının ortasında bulunan ve Apollon Mozaiği olarak tanınan mozaik, tahribata açık olduğu için kazı ekibince kaldırılarak Fethiye müze müdürlüğüne taşınıyor. Fethiye’ye yolunuz düşerse bu mozaik yapıyı Fethiye Müzesi’nde görebilirsiniz.
Letoon ören yerinin kuruluşu bu mitolojiye dayanıyor. Şair Ovidius’un anlattığı bir efsaneye göre Zeus’dan Hamile kalan Tanrıça Leto, ikiz çocukları Artemis ve Apollon’u Delos’ta doğuruyor. Sonra Xanthos nehrinin denize ulaştığı yere gelip, nehir boyunca Leto tapınağının bugünkü bulunduğu yerdeki kaynağa varıncaya dek yürüyor. Kaynakta çocuklarını yıkamak isteyen fakat yerli halk tarafından engellenen tanrıça, yöre halkını, karşı çıktıkları için kurbağaya çeviriyor.
Kent, Likya yürüyüş yolu rotası üzerinde yer alıyor. Beacon Gemisinde görevli İngiliz Deniz Kuvvetleri teğmeni Rd. Hoskyn tarafından keşfediliyor. UNESCO Mirası Ksanthos Antik Kenti’e 4 kilometrelik bir mesafede.
Letton Antik Kenti’ne Nasıl Gidilir
Muğla’nın Seydikemer İlçesi, Kumluova Mahallesi sınırları içeresinde, Kumluova merkeze 400-500 m mesafede yer alan Letoon Antik Kenti, Kaş-Fethiye karayolu üzerinde, Kaş’a 50 km uzaklıkta bulunuyor. Kaş-Fethiye karayolunun üzerinde Kınık yakınından ayrılan 4 km’lik yolla ulaşılabilen Letoon, Bozoluk Köyü’nde yer alıyor.